Dünya da günler uzarken Mars ta günlerin kısaldığı tespit edildi

Mars’taki bir gün, Dünya’daki bir günden yaklaşık 37 dakika daha uzun ama görünüşe göre her iki gezegen de bu farkı düzeltmek için çabalıyor. NASA’nın InSight keşif aracından elde edilen veriler Mars günlerinin giderek kısaldığını ortaya koydu. Bilim insanlarıysa Mars’taki günlerin neden kısaldığından tam olarak emin değil.

Mars’ta günler kısalıyor
Mars gezegeninin derin iç kısımlarını incelemek için tasarlanmış robotik bir iniş aracı olan InSight, 2018’den beri güneş panelleri tozla kaplanıp Aralık 2022’de çalışamaz hale gelene kadar çalışmalarına devam etti. InSight’ın asıl amacı Kızıl Gezegen’in içini incelemekti, ancak Mars’ın dönüşünü ölçmeye yardımcı olabilecek bir çift radyo antenine de ev sahipliği yapıyordu.

Bu antenler NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı (Deep Space Network) ile kurmak için tasarlanmıştı. Dünya’ya sürekli olarak gönderilen radyo dalgalarının uzaması ve kısalması sayesinde ise Mars’ın davranışları ölçülebilecekti. Buna Doppler etkisi diyoruz. Dopler etkisini aslında her gün deneyimliyoruz: Bir ambulansın uzaklaştıkça sesinin daha pes, yakınlaştıkça daha tiz hale gelmesi örnek olarak verilebilir.

Devam edecek olursa, bilim insanları InSight’ın 900 Mars günü boyunca topladığı verileri inceleyerek güneş rüzgârı ve Dünya atmosferindeki nem gibi diğer faktörleri hesaba katarak düzeltmeler yaptı. Bu sayede bilim insanları, tamamen Mars’ın dönüş hızındaki değişikliklere atfedilebilecek varyasyonları araştırabildiler. Düzeltmelere rağmen elbette süreç kolay değil zira Mars’ın bir yıl boyunca yapmış olduğu birkaç on santimetrelik değişimlerin tespit edilmesi hedefleniyordu.

Birikmiş verilerin incelenmesi sonucunda ise Mars’ın dönüşünün yıllık bazda çok küçük bir miktarda da olsa hızlandığı tespit edildi: 4 milisaniye veya 0,004 saniye. NASA’ya göre bu da Mars’ın 24,6 saatlik gününü her yıl milisaniyenin birkaç kesri kadar kısaltıyor.

Gezegenin tam olarak neden hızlandığı şimdilik bilinmiyor. Ay’ımız Dünya’nın dönüş hızında önemli bir rol oynuyor ve aslında günlerimizi biraz daha uzatıyor. Ancak Mars’ın iki uydusu çok daha küçük ve böyle bir etkilerinin olduğu düşünülmüyor. Bilim insanları bunun yerine, kutuplarda biriken buzların kütle değişiminden ya da buzullarla kaplandıktan sonra yeniden ortaya çıkan kara parçalarından kaynaklanabileceğini öne sürüyorlar. Aşağıdaki videodan değişen dönüş hızını ölçmek için kullanılan yöntemi izleyebilirsiniz.