Çocuklarda Uçak – Uçuş Fobisi

Baba uçağa binmek istemiyorum, ya uçağımız düşerse

Çocuğunuzda Uçuş Fobisi Oluşmasını İstemiyorsanız Önce Siz Sakin Olun!

Ailece tatile hazırlandılar. Her şey planlandı, uçak biletlerine kadar aldılar. 8 yaşındaki kızlarına da büyük bir sevinçle haber verdiler. Bu kızlarının ilk uçağa binişi olacaktı. Ama o haberi duyunca ‘Ben uçağa binmem’ diye feryadı kopardı. Sonraki günlerde uykuları kaçtı ve anne babasına “Ne olur arabayla gidelim !”diye ağlayarak ısrar etmeye başladı. Hiç uçağa binmeyen bir çocuk neden bu kadar korkardı ki uçaktan? Babası korkusunu anlamaya çalışarak neden korktuğunu sordu kızına. Aldığı cevap şuydu: ”Babacığım, hani haberlerde izlemiştik ya, uçak düştü ve herkes öldü! Ya bizim uçağımız da düşerse!”

Uçak/uçuş fobisi psikolojide “aerophobia” olarak adlandırılır ve genelde yetişkinlerde görülür. Çocuklarda görülme sıklığı azdır. Bu korkunun erken yaşta ortaya çıkmasında etkin kaygılı biyolojik yapı ve bu yapının çevresel olumsuz işlendiğini ve desteklendiğini düşünürüz. Tedaviye gelen çocuğumuz, medyadan uçuşu “tehlikeli” olarak algılamış / öğrenmiş ve uçağa binişin sonucunun haberlerdeki gibi katastrofik ( burada ölüm olacağını) düşünerek zihnindeki “tehlikeli” şeması gerçek dışı/ abartılı bir şekilde etkinleşmiştir. Buna bağlı olarak da korku ve kaygı /anksiyete duymaya başlamıştır.

Çocuklarda uçuş fobisinin oluşmasında diğer önemli etkin sebep de ailelerini gözlemleyerek korku ve kaygıyı öğrenmeleridir. Ebeveynlerin kaygılı, heyecanlı, korkulu tutum ve davranışları ve seyahatle ilgili olumsuz düşünce ve yorumlamaları da erken dönemde çocuklarda uçuş fobisi gelişmesinde çok etkilidir. Bu yüzden uçuş fobisi yaşayan anne babaların tedavileri önemlidir. Erken yaşta uçuşa karşı aşırı korku ve kaygı geliştiren, ağlayan çocuklarda klinik uzman desteği ertelenmemeli, büyüyünce geçer düşüncesiyle de hareket edilmemelidir.

ANNE BABA NEDEN UÇMAKTAN KORKAR?
Yetişkinlerde görülen uçuş fobisinin temelinde kişinin korkularının uçaktan değil uçağa bindiğinde olacağına inandığı veya düşündüğü şeyler vardır. Kişiyi uçak değil uçakla ilgili düşünceleri korkutur aslında. Bu olumsuz düşünceler kişide “anksiyete” tepkisi doğurur. Bu duruma bağlı panik atak tepkisi de olabilir. Bu kaygının başkaları tarafından fark edilmesinden, kontrolünü kaybedeceğinden veya öleceğinden de korkar ve yoğun kaygı yaşar. Bu sıkıntılarla da uçağa binemez olur; uçağa binmekten kaçar. Yetişkinler bu korkunun aşırı ve anlamsız olduğunu bilirler ama çocuklarda bu olmayabilir. Fobilerin tedavisinde etkili yöntem bilişsel davranışçı terapidir.

Çocuğunuz uçağa binmek istemiyorsa ve gelecekte uçuş fobisi geliştirmesini istemiyorsanız;
Uçuş Öncesinde yapılacaklar:
*Korkusunun nedenini sorarak anlamaya çalışın. Sakince onu dinleyin ve bilişsel seviyesine uygun bir tarzda yanlış inançlarına karşı çıkarak alternatifli, rahatlatıcı konuşun.
*Çok kaygılıysa uçuş işlemleriniz için havayolu personelinden destek ve öncelik isteyin.
*Uçuş hakkında onu bilgilendirin. Saat kaçta havalanacağınızı, ineceğinizi anlatın.
*Uçuş işleminin nasıl gerçekleştiğini görsel materyallerle de destekleyerek yaşına uygun seviyede anlatın.
*Uçakta seyahat esnasında okuyabilecekleri yaşlarına uygun istedikleri kitapları almalarını sağlayın. Daha küçük çocuklar sevdikleri oyuncaklarını yanlarına alabilirler.

Uçuş Esnasında yapılacaklar:
Hangi koltukta oturmak istediğini sorun ve mutlaka yanında olun. Pencere kenarında oturmanın bulutlara yakın olmanın ve dışarıyı seyretmenin onun için keyifli olacağını düşündüğünüzü paylaşın.Yükseklik korkusu varsa pencere kenarında oturması için ısrar etmeyin.

Uçuş sonrasında yapılacaklar:
Korkularının, olumsuz beklentilerinin gerçekleşmediğini, bu korkusuyla baş edebildiği için onunla gurur duyduğunuzu söyleyin. Bir dahaki yolculukta korkusunun daha az olacağını da düşündüğünüzü onunla paylaşın.

Tüm yolculuk boyunca siz kaygılı davranmayın. Sakin olun. Öncelikle uçuş öncesindeki işlemlerde, sırada beklerken ve uçuş esnasında kaygı veren durumlar karşısında sakinliğinizi korumaya çalışın. Unutmayın, çocuğunuz yanınızda. Ve hatırlayın ki, en güvenli yolculuklar uçakla yapılanlardır çünkü ölüm riski en az olan seyahat şekli uçakla olandır.

Fazilet Seyitoğlu
Uzman Klinik Psikolog
www.myfamilyterapi.com

Kaynak: Seyitoğlu, F. (2017). Çocuklarda 20 Psikolojik Problem ve Çözümü. İstanbul: Hayykitap.